«چگونه سیستم ایمنی بدن را تقویت کنیم؟»؛ این سوال به خاطر شیوع ویروس کرونا ذهن بسیاری از افراد را درگیر کرده است. سیستم ایمنی بدن به طور کلی از ورود بسیاری از عوامل بیماری زا به بدن جلوگیری می کند. ولی برخی اوقات این سیستم نمی تواند کار خود را به درستی انجام دهد و عامل بیماری زا وارد بدن فرد شده و او را بیمار می کند. اما آیا می توان از بروز چنین اتفاقی جلوگیری کرد؟
سیستم ایمنی بدن را چطور تقویت کنیم؟
در اولین اقدام باید سبک زندگی سالم را انتخاب کرد. پیروی از دستورالعمل های ساده زیر روی تمام بخش های بدن تأثیر مثبت گذاشته و سبب عملکرد بهتر سیستم ایمنی در برابر ورود عوامل بیماری زا به بدن خواهد شد. به طور کلی:
سیگار نکشید.
میوه و سبزیجات زیاد مصرف کنید.
مرتب ورزش کنید.
وزن خود را در حالت مطلوب نگه دارید.
الکل مصرف نکنید.
به مقدار کافی بخوابید.
دستان خود را مرتباً شسته و گوشت و مرغ را به طور کامل بپزید.
استرس را کاهش دهید.
تقویت سیستم ایمنی به روش سالم
محصولات بسیاری در بازار با ادعای تقویت سیستم ایمنی به فروش می رسند. ولی تقویت این سیستم از لحاظ علمی چندان کاربردی نیست. در واقع افزایش تعداد سلول های سیستم ایمنی یا سلول های دیگر، لزوماً کار درستی نبوده و برای ورزشکارانی که از دوپینگ خونی استفاده می کنند، خطر سکته را به دنبال دارد.
تلاش برای افزایش سلول های سیستمی ایمنی بدن کار پیچیده ای است، چون این سیستم سلول های مختلفی دارد که هر کدام به روش های متفاوتی به میکروب ها واکنش نشان می دهند. محققان نمی دانند تعداد کدام سلول ها را باید افزایش دهند.
پژوهشگران می دانند که بدن به طور مرتب سلول های ایمنی را تولید کرده و بیشتر از آنچه نیاز دارد، لنفوسیت تولید می کند. سلول های مازاد طی فرآیندی طبیعی به نام «آپوپتوز» (Apoptosis) از بین می روند. در مورد اینکه سیستم ایمنی برای عملکرد مطلوب به چه تعداد سلول نیاز داشته و بهترین ترکیب سلولی برای آن چیست، اطلاعاتی وجود ندارد.
بالا رفتن سن و تأثیر آن روی سیستم ایمنی
افزایش سن، توانایی واکنش دهی سیستم ایمنی بدن کاهش یافته و آسیب پذیری فرد در برابر بیماری های واگیردار و انواع سرطان ها بیشتر می شود. افزایش امید به زندگی در کشورهای توسعه یافته، سبب افزایش بیماری های مربوط به سن شده است.
مطالعات نشان می دهند افراد مسن در مقایسه با جوانترها آسیب پذیری بیشتری در برابر بیماری های واگیردار داشته و احتمال مرگ آنها از این طریق بالاتر است. بیماری های واگیردار دستگاه تنفسی، آنفلوانزا و خصوصاً سینه پهلو یا پنومونی (Pneumonia)، اصلی ترین علت های مرگ افراد بالای 65 سال در جهان هستند.
کاهش پاسخ دهی سیستم ایمنی در افراد سالخورده در واکنش آنها به واکسن ها دیده می شود. برای مثال مطالعاتی که روی واکنس آنفلوانزا انجام شده نشان می دهند این واکسن در بدن افراد بالای 65 سال تأثیر بسیار کمتری نسبت به کودکان سالم بالای 2 سال دارد. با این وجود واکسینه کردن افراد سالخورده در برابر استریپتوکوک نومونیا (S. pneumoniae) و آنفلوانزا، نرخ مرگ و میر آنها را در مقایسه با واکسن نزدن، کاهش داده است.
رژیم غذایی و سیستم ایمنی
رای قبراق نگه داشتن سلول های سیستم ایمنی به رژیم غذایی مناسب نیاز است. به گفته محققان افرادی که در کشورهای فقیر زندگی کرده و از سوءتغذیه رنج می برند، در مقابل بیماری های واگیردار بیشتر آسیب پذیرند.
مطالعات نشان می دهند کمبود میکرومغذی هایی همچون روی، سلنیم، آهن، مس، اسید فولیک و ویتامین های A, B6, C و E سبب تغییر سیستم ایمنی در حیوانات می شود. البته تأثیر کمبود این مواد روی سلامتی حیوانات مشخص نبوده و اثرات کمبود آنها بر سیستم ایمنی بدن انسان نیز نامعلوم است.
اگر فکر می کنید رژیم غذایی شما تمام میکرومغذی های مورد نیاز را فراهم نمی کند و سبزیجات مصرف نمی کنید، استفاده روزانه از مولتی ویتامین ها و مکمل های معدنی می تواند علاوه بر فایده احتمالی بر سیستم ایمنی بدن، مزایای دیگری هم برای بدن به دنبال داشته باشد. البته در مصرف ویتامین ها نباید زیاده روی کرد و استفاده بیشتر همیشه به معنای نتیجه گیری بهتر نیست.
تقویت سیستم ایمنی با گیاهان و مکمل ها
انواع مکمل های گیاهی با شعار تقویت سیستم ایمنی به فروش می رسند. برخی از این مکمل ها می توانند قسمت هایی از سیستم ایمنی را دستخوش تغییر کنند، اما تاکنون شواهدی مبنی بر تقویت سیستم ایمنی توسط گیاهان به اندازه ای که بدن را در برابر بیماری های واگیردار مصون نگه دارند، به دست نیامده است.
تأثیر ورزش بر سیستم ایمنی بدن
ورزش کردن، اگر به طور مداوم انجام شود، یکی از ستون های سلامتی است. ورزش مزایای متعددی از جمله بهبود سلامت قلب و عروق، کاهش فشار خون و وزن را در پی داشته و از بدن در برابر انواع بیماری ها مراقبت می کند.
اما آیا ورزش کردن تأثیری روی سیستم ایمنی بدن دارد؟ ورزش مثل تغذیه سالم، روی سلامت کلی بدن تأثیر مثبت گذاشته و در نتیجه روی سیستم ایمنی نیز اثر مثبت می گذارد. ورزش کردن حتی می تواند به طور مستقیم نیز روی سیستم ایمنی تأثیر بگذارد؛ چون به گردش خون بهتر منجر شده و سبب می شود تا سلول ها و مواد سیستم ایمنی، آسان تر در بدن حرکت کرده و وظایف خود را انجام دهند.
خواب کافی چه تأثیری بر سیستم ایمنی بدن می گذارد؟
خوابیدن برای کارکرد صحیح سیستم ایمنی بدن ضروری است. اگر سیستم ایمنی را مربی فوتبال فرض کنیم، خوابیدن حکم استراحت بین دو نیمه را دارد. یک مربی خوب بین دو نیمه نقاط ضعف حریف را شناسایی کرده و برای عملکرد بهتر تیم تصمیم گیری می کند.
خوابیدن نیز به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا به طور کامل تهدیدات را ارزیابی کند. وقتی می خوابیم سیستم ایمنی با مواد سمی مبارزه کرده و سلول هایش را برای ضدحمله آماده می کند. بدون خواب کافی بدن کار سختی برای چینش استراتژی و مبارزه با بیماری ها خواهد داشت.
خواب به تولید سلول های لنفوسیت تی نیز کمک می کند. سلول های تی نقش مهمی در واکنش سیستم ایمنی به ویروس ها بازی می کنند. برای اینکه سلول های تی به بهترین نحو وظیفه خود را انجام دهند، به خواب شبانه کافی نیاز است.
کنترل استرس، مصرف لبنیات، سیر، جینسنگ سیبری، جینسنگ آسیایی، جینسنگ آمریکایی، گیاه گون (Astragalus) و اکیناسه (Echinacea)، از دیگر اقداماتی هستند که می توان برای تقویت سیستم ایمنی بدن انجام داد.
منبع: دیجیاتو و Everyday Health
