۸۰ درصد وب‌سایت‌ها با پی‌اچ‌پی ساخته شده‌اند
زبان برنامه‌نویسی PHP در حال حاضر محبوب‌ترین زبان توسعه‌ی وب است. در واقع نزدیک ۸۰ درصد وب‌سایت‌ها، از جمله ویکی‌پدیا و فیسبوک، با پی‌اچ‌پی ساخته شده‌اند و همچنین تعدادی از بزرگ‌ترین پروژه‌های متن باز دنیا از جمله وردپرس (که ۴۰ درصد وب‌سایت‌ها روی آن اجرا می‌شود)، دروپال (وب‌سایت کاخ سفید و لینکدین) و جوملا (وب‌سایت دانشگاه هاروارد، ایکه‌آ و لینوکس) به زبان پی‌اچ‌پی است. همین محبوبیت بالا باعث شده تا برنامه‌نویسان مسلط به PHP بازار کار خوبی داشته و استخدام برنامه‌نویس PHP برای کسب‌وکارهای متقاضی یک چالش و برای برنامه‌نویسان کارکشته یک فرصت خوب باشد.
پی‌اچ‌پی زبان اسکریپت‌نویسی است که ابتدا تنها برای طراحی وب توسعه یافت؛ اما بعد قابلیت‌هایی به آن اضافه شد که می‌توان از آن به‌عنوان زبان عمومی برای توسعه‌ی اپلیکیشن نیز استفاده کرد.
پی‌اچ‌پی سمت سرور است؛ به این معنی که کدها به‌جای آنکه روی مرورگر کاربر اجرا شوند (مانند جاوا اسکریپت یا سی‌اس‌اس)، روی سرور اجرا می‌شوند. بدین ترتیب از امنیت بیشتری برخوردار است و داده‌هایی که با پی‌اچ‌پی به سرور فرستاده می‌شوند، به‌راحتی قابل دست‌کاری نیستند.
پی‌اچ‌پی به‌طور کلی در ساخت صفحات دینامیک و پویا که بتوان به‌راحتی به‌روزرسانی شود و با کاربر تعامل داشته باشد؛ ایجاد کردن، باز کردن، خواندن، نوشتن و بستن فایل‌ها روی سرور؛ جمع‌آوری داده؛ فرستادن و دریافت کوکی؛ کنترل سطح دسترسی کاربران و رمزنگاری داده‌های حساس به کار می‌رود.
شاید باور نکنید؛ اما کسی که پی‌اچ‌پی را در ۸ ژوئن ۱۹۹۵ به جهان معرفی کرد، اصلا قصد نداشت آن را به‌عنوان زبان برنامه‌نویسی ایجاد کند. راسموس لردورف (Rasmus Lerdorf)، برنامه‌نویس دانمارکی کانادایی، پی‌اچ‌پی را برای مدیریت وب‌سایت شخصی خود و به‌عنوان مجموعه‌ای از واسط دروازه مشترک (سی‌جی‌آی) در زبان برنامه‌نویسی C نوشت. او به کمک این ابزار می‌خواست آمار بازدیدکنندگان رزومه‌ی آنلاینش را مشاهده کند.
چرا PHP یاد بگیریم؟
پی‌اچ‌پی نه‌تنها زبان محبوبی است، بلکه یادگیری آن نیز آسان است. پی‌اچ‌پی واضح، خوانا و به‌راحتی قابل درک و در کنار پایتون، یکی از بهترین زبان‌های برنامه‌نویسی برای شروع است. فرصت‌های شغلی بسیاری نیز برای توسعه‌دهندگان پی‌اچ‌پی وجود دارد. در ضمن، پی‌اچ‌پی با مهارت‌ها و زبان‌های دیگر به‌خوبی جور می‌شود. می‌توانید در کنار پی‌اچ‌پی، اچ‌تی‌ام‌ال/سی‌اس‌اس و جاوا اسکریپت یاد بگیرید تا توسعه‌دهنده‌ی فول استک شوید یا با یادگیری SQL به حوزه‌ی مدیریت دیتابیس راه پیدا کنید. برنامه‌های نوشته‌شده با زبان C++/C می‌توانند با پی‌اچ‌پی تعامل کنند.
از دیگر دلایل محبوبیت پی‌اچ‌پی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پی‌اچ‌پی قابلیت اجرا در پلتفرم‌های مختلف از جمله ویندوز، لینوکس، یونیکس، Mac OS X و مجموعه‌ی بزرگی از سیستم‌های عامل دیگر را دارد.
- این زبان تقریبا با تمام سرورهای مدرن نظیر آپاچی و آی‌آی‌اس سازگار است.
- پی‌اچ‌پی متن باز و رایگان است.
- پی‌اچ‌پی برای توسعه در وردپرس نظیر ساخت تم و پلاگین، حیاتی است.
- منابع رایگان آموزش پی‌اچ‌پی در اینترنت فراوان است.
- چون از حافظه‌ی خودش استفاده می‌کند، سرعت پردازش و توسعه‌ی آن بالا است.
- کاربردهای پی‌اچ‌پی فراوان است؛ نظرسنجی استک اورفلو از هزاران توسعه‌دهنده در زمینه‌ی موارد استفاده از پی‌اچ‌پی نشان داد:
پی‌اچ‌پی سومین زبان محبوب توسعه‌دهندگان فرانت‌اند است.
پی‌اچ‌پی چهارمین زبان محبوب توسعه‌دهندگان بک‌اند است.
پی‌اچ‌پی چهارمین زبان محبوب توسعه‌دهندگان فول استک است.
- به‌طور تقریبی در ماه، ۸ هزار آگهی شغلی در دنیا با میانگین حقوق ۸۹ هزار دلار منتشر می‌شود که آشنایی با زبان پی‌اچ‌پی یکی از نیازمندی‌های آن‌ها است.
- فریم‌ورک‌های پی‌اچ‌پی با مجموعه‌های بزرگی از کدهای کاربردی مراحل کدنویسی را آسان‌تر، سریع‌تر، ایمن‌تر و منظم‌تر می‌کنند.
فریم‌ورک پی‌اچ‌پی پلتفرمی برای ایجاد راحت‌تر و سریع‌تر وب اپلیکیشن‌ها به کمک این زبان برنامه‌نویسی است. این فریم‌ورک‌ها در واقع کتابخانه‌ی بزرگی از کد هستند که زمان کدنویسی را کوتاه‌تر می‌کنند. به کمک فریم‌ورک‌ها دیگر لازم نیست برای اجرای کارهای معمولی چون اعتبار سنجی، پاک‌سازی داده و عملیات CRUD (افزودن، دریافت، به‌روزرسانی و حذف داده از دیتابیس) زمانی را برای کدنویسی هدر داد.
در ضمن، استفاده از فریم‌ورک در پروژه‌های گروهی به کار نظم بیشتری می‌بخشد، توسعه‌دهنده را مجبور به سازماندهی بهتر کدها می‌کند (از این رو تمرینی برای کدنویسی بهتر است) و مهم‌تر از همه اینکه کدهای فریم‌ورک از کدهایی که خودتان می‌نویسید، از امنیت بیشتری برخوردار هستند. فریم‌ورک‌های خوب دارای سیستم پاک‌سازی و تدافعی در برابر تهدیدات امنیتی هستند و خطر نفوذ هکرها را کاهش می‌دهند.
اما شرط استفاده از فریم‌ورک در وهله‌ی اول آشنایی با زبان پی‌اچ‌پی است. اگر تسلط کافی به این زبان نداشته باشید، در استفاده از فریم‌ورک دچار مشکل خواهید شد. اکثر فریم‌ورک‌ها از ورژن ۷.۲ و بالاتر استفاده می‌کنند. در ضمن خوب است از قبل اپلیکیشنی به زبان پی‌اچ‌پی طراحی کرده باشید تا بدانید برای فرانت‌اند و بک‌اند دقیقا به چه مواردی احتیاج خواهید داشت.
از آنجایی که وب اپلیکیشن‌های بسیاری به دیتابیس متصل هستند، خوب است درباره‌ی دیتابیس و SQL هم بدانید. هر فریم‌ورک پی‌اچ‌پی از دیتابیس‌های خاصی پشتیبانی می‌کند. آشنایی با رابطه نقشه‌برداری به شی‌ء (ORM) هم مفید است. ORM، روشی برای دسترسی به داده‌ی دیتابیس به کمک مفاهیم شی‌ءگرا به‌جای استفاده از SQL است. بسیاری از فریم‌ورک‌های پی‌اچ‌پی، ORM مخصوص خود را دارند.
هنگام برنامه‌نویسی با پی‌اچ‌پی احتمالا بیشتر توسعه را به‌طور محلی انجام خواهید داد، در نتیجه لازم است درباره‌ی میزبان محلی (localhost) نیز اطلاعاتی داشته باشید.
اینجا ۱۰ مورد از محبوب‌ترین فریم‌ورک‌های پی‌اچ‌پی را معرفی می‌کنیم و به توضیح برخی از آن‌ها می‌پردازیم:
لاراول (Laravel)
سیمفونی (Symfony)
کدایگناتر (CodeIgniter)
زند فریم‌ورک/لامیناس پراجکت (Zend Framework/Laminas Project)
یی (Yii)
کیک پی‌اچ‌پی (CakePHP)
اسلیم (Slim)
فالکون (Phalcon)
فیول پی‌اچ‌پی (FuelPHP)
فت فری فریم‌ورک (Fat-Free Framework)
کدام فریم‌ورک برای مبتدیان مناسب است؟
بهترین فریم‌ورک برای مبتدیان فریم‌ورکی است که تا حد ممکن ساده و مینیمال باشد. بعد از تسلط کامل به یکی از این فریم‌ورک‌ها در صورت نیاز می‌توانید سراغ فریم‌ورکی با قابلیت‌های بیشتر و ساختار پیچیده‌تر بروید.
بهترین فریم‌ورک برای افرادی که تازه شروع به یادگیری پی‌اچ‌پی کرده‌اند، Yii است که در برخی موارد شامل نکات آموزشی است. اگر حین کدنویسی با Yii دچار خطا شدید، خطاها به قدری واضح است که بتوان آن‌ها را سریع برطرف کرد. فریم‌ورک اسلیم هم به‌سرعت و به‌راحتی نصب می‌شود. نسخه‌ی ۳ این فریم‌ورک شامل آموزش‌هایی برای توسعه‌ی اولین اپلیکیشن است که متأسفانه در نسخه‌ی ۴ آن وجود ندارد. فریم‌ورک‌های فت فری فریم‌ورک (Fat-Free Framework) و کدایگنایتر (CodeIgniter) هم انتخاب‌های مناسبی برای کدنویسان مبتدی هستند.
آیا PHP زبانی مرده است؟
در حال حاضر ۲۶ درصد برنامه‌نویسان از پی‌اچ‌پی استفاده می‌کنند و این زبان یکی از محبوب‌ترین ابزارهای برنامه‌نویسی سمت سرور است. یکی از دلایل اصلی محبوبیت این زبان، پلتفرم وردپرس است که به پی‌اچ‌پی نوشته شده و سهم آن ۳۴ درصد کل وب‌سایت‌های موجود در اینترنت است.
دلیل دیگر محبوبیت پی‌اچ‌پی، سادگی آن است. افرادی که می‌خواهند برای کسب‌وکار خود یا اهداف شخصی، وب‌سایت طراحی کنند اما تجربه‌ی زیادی در زمینه‌ی کدنویسی ندارند، می‌توانند به‌راحتی این زبان را یاد بگیرند و به جمع میلیون‌ها کاربر اینترنتی صاحب وب‌سایت بپیوندند.
پی‌اچ‌پی حالا ۲۶ ساله شده است و عده‌ای می‌گویند این زبان عمر خود را کرده و زبانی مرده است؛ اما اعداد و ارقام چیز دیگری می‌گویند چون همچنان ۷۷ میلیون وب‌سایت در اینترنت با پی‌اچ‌پی اجرا می‌شوند. بیارنه استراس تروپ، خالق زبان ++C، زمانی گفته بود: «دو نوع زبان وجود دارد: یکی که افراد در موردش شکوه و گلایه می‌کنند و دیگری زبانی است که هیچ کس از آن استفاده نمی‌کند.»
پی‌اچ‌پی بدون شک جزو دسته‌ی اول است و اگرچه در چند سال اخیر درصد استفاده از آن در طراحی وب‌سایت‌ها کمی کاهش داشته (۷۹٫۲ درصد در سال ۲۰۲۱)؛ اما حداقل ۲۵ سال دیگر لازم است تا محبوبیت آن به زیر ۵۰ درصد برسد.
شاید یکی از بهترین توصیف‌های پی‌اچ‌پی از زبان خالق آن، راسموس لردورف، باشد:
پی‌اچ‌پی به اندازه‌ی مسواک هیجان‌انگیز است. هر روز از آن استفاده می‌کنید، کارش را به‌خوبی انجام می‌‌دهد، ابزار ساده‌ای است؛ اما خب چه کسی می‌خواهد درباره‌ی مسواک مطلبی بخواند؟
پی‌اچ‌پی شاید زبان هیجان‌انگیزی نباشد؛ اما بسیار کاربردی و آسان است و تا «مردن» هنوز راه درازی در پیش دارد، از این‌رو بسیاری از کسب‌وکارها با درنظرگرفتن تمام ویژگی‌های این زبان، آن را برای توسعه‌ی زیرساخت و بنیان نهادن سیستم خود به کار می‌برند و در پی استخدام برنامه‌نویس آشنا به این زبان هستند. به گواه بسیاری از مقالات و تحقیقات انجام‌شده در مورد پیش‌بینی پردرآمدترین شغل‌های آینده، برنامه‌نویسی یکی از گزینه‌هایی است که رویکرد مثبتی به آن وجود دارد.
منبع: زومیت
