امروزه زیاد با اصطلاح آلودگی هوا درگیر هستیم. در شهرهای بزرگی همچون تهران و … این مسئله بسیار موجب نگرانی همه ما شده است. اما بهتر است این موضوع را نیز بدانید که آلودگی هوا موضوعی جهانی است که در تمام دنیا یکی از مسائل مورد بحث شده است. هرگونه تغییر فیزیکی، بیولوژیکی یا شیمیایی در هوا ممکن است به عنوان آلودگی نامیده شود. عوامل اصلی آلودگی هوا متفاوت است و این اتفاق زمانی رخ می دهد که گازهای مضر، گرد و غبار، دود و … وارد جو شود. این قضیه باعث می شود که زندگی گیاهان، حیوانات و انسان ها به دلیل کثیف شدن هوا با مشکلات متعددی روبرو شود.
آلودگی امروزه اصطلاحی است که در تمام دنیا شنیده می شود. ما در مورد انواع مختلف آلودگی می شنویم و در رسانه ها این واژه را زیاد می بینیم. آلودگی هوا به معنای وجود یک یا چند آلاینده اعم از گرد و غبار، گازها، بو، دود، بخارات، خاکسترهای فرار و … در هوای آزاد با کمیت‌ها، کیفیت‌ها و ماندگاری مختلف است که می‌تواند برای انسان، گیاه و جانور خطرناک باشد. در تعریف آلودگی هوا یک نکته دیگر هم وجود دارد و آن ایجاد اختلال در آسایش انسان‌ها و ضرر به اموال است.
بدیهی است که مشکلات آلودگی در تمام شهرها یکسان نیست اما در فصل زمستان پدیده‌ای که اغلب در شهرهای بزرگی مثل تهران اتفاق می‌افتد، وارونگی است. وارونگی یک پدیده جوی است که در آن هوای سرد به زمین نزدیک‌تر است. در این وضعیت مواد آلاینده بین لایه‌های هوا به دام می‌افتند. در صبح اول وقت زمستان، میزان آلودگی به حداکثر می‌رسد چرا که هوا سردتر است و با گرم شدن هوا در طول روز از وخامت اوضاع تا حدی کاسته می‌شود. توصیه می‌شود که در ساعات اولیه روزهایی که هوا وارونگی دارد، حتما از ماسک استفاده کنید.
آلودگى هوا چه علائمى در فرد ايجاد مى‌کند؟
آلودگی هوا می‌تواند باعث تحريك چشم و گلو و ریه‌ها شود. سوزش چشم سرفه و احساس سنگينى در سينه در هنگام قرار گرفتن در معرض آلودگى شديد شايع است.
افراد مختلف واکنش‌های متفاوتى به آلودگى هوا نشان می‌دهند.برخى ممكن است از احساس سنگينى در قفسه سينه و سرفه شديداً ناراحت باشند و برخى ديگر ممكن است هيچ واكنشى نشان ندهند و متوجه آلودگى هوا نباشند.
با توجه به اينكه ورزش و فعاليت جسمى نياز به تنفس سريع‌تر و عمیق‌تر دارد، ممكن است باعث تشديد علائم فوق شود. بيمارانى كه مبتلا به بيمارى قلبى مانند آنژين صدری، بيمارى هاى ريوى مانند آسم یا آمفيزم هستند، معمولاً حساسيت بيشترى به آلودگى هوا دارند و زود تر از ديگران متوجه آن مى‌شوند.
تغذیه درست در زمان اوج آلودگی
در هوای آلوده باید برخی مواد غذایی را مصرف کرد که خاصیت خنثی کنندگی مواد سمی موجود در هوا را داشته باشند.
مصرف غذاهایی که حاوی آنتی اکسیدان های سلنیوم و بتاکاروتن هستند هم توصیه می شود؛ هنگام آلودگی هوای استنشاقی، مقدار زیادی رادیکال آزاد در بدن تولید می شود که سبب کاهش توان فرد در انجام کارهای روزمره زندگی شده و حتی در دراز مدت می تواند بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی عروقی و انواع سرطان را ایجاد کند. برای به حداقل رساندن عواقب ناشی از تجمع رادیکال های آزاد در بدن مصرف آنتی اکسیدان ها را در رژیم غذایی افزایش دهید. سبزیجات و میوه هایی مثل طالبی، انبه، کدو تنبل، فلفل،اسفناج، کلم و زردآلو بتاکاروتن دارند. سلنیوم را هم می توانید در غذاهای دریایی، مرغ، نان، آجیل و غلات سبوس دار پیدا کنید.
مصرف ویتامین های E + C + D
چه در خانه هستید، چه در محل کار ، از مواد غذایی مثل: کرفس، اسفناج، گوجه فرنگی، لیمو شیرین، نارنگی، پرتقال و برگه سبز کاهو استفاده کنید که غنی از ویتامین C هستند. البته مصرف جوانه گندم، روغن های گیاهی، گردو، بادام، زیتون، جگر و سبزیجات دارای برگ سبز که منابع ویتامین E هستند را هم فراموش نکنید. به خصوص اگر شغل تان طوری است که باید بیشتر در هوای آزاد باشید؛ این ویتامین می تواند مسمومیت ناشی از آلودگی هوا را خنثی کند. منابع مناسب ویتامین D هم شیر، کره و زرده تخم مرغ هستند که باید در برنامه غذایی روزانه تان باشند.
پکتین بخورید!
مواد غذایی که سرشار از پکتین هستند، سرب موجود در هوا را می گیرند و مانع از نفوذ سرب به سلول های بدن می شوند؛ مصرف روزانه یک عدد سیب می تواند عوارض ناشی از آلودگی هوا را کاهش داده و میوه هایی مانند پرتقال و توت فرنگی نیز سرشار از پکتین بوده و برای کاهش عوارض آلودگی هوا مفید هستند.
لبنیات کم چرب میل کنید.
در هوای آلوده باید بیشتر از همیشه شیر، ماست و دوغ بنوشید، زیرا فسفر، منیزیم و کلسیمی که در لبنیات یافت می شود، همگی خنثی کننده سموم هستند و برای کاهش صدمات دستگاه تنفسی و التهاب دستگاه گوارش ناشی از آلودگی هوا، باید مصرف شیر و لبنیات بیش از پیش شود.
سیر و پیاز بخورید
سیر، پیاز و تره فرنگی، هر قدر هم که بوی آزاردهنده ای داشته باشند اما حاوی مقدار زیادی گوگرد هستند که می توانند از مخاط دستگاه تنفسی محافظت کنند.
نوشیدن آب زیاد فراموش نشود.
نوشیدن زیاد آب به کلیه ها کمک می کند تا املاح اضافی از بدن خارج شود و ذرات آلودگی مدت کمتری در بدن باقی بماند.
غذاهای چرب نخورید
مصرف چربی برای حفظ کارآیی سلول‌های مغز توصیه می‌شود اما در عین حال مصرف مازاد آن نه‌تنها باعث چاقی می‌شود بلکه عملکرد سلول‌ها را نیز تا حدی مختل خواهد کرد. واکنش‌های زنجیروار تولید رادیکال‌های آزاد با مصرف زیاد چربی تشدید می‌شوند. در زمان آلودگی هوا از مصرف بی‌رویه غذاهای سرخ کردنی جدا پرهیز کنید.
8 راهکار برای مبارزه با تاثیرات آلودگی هوا
• از ورزش و پیاده‌روی جدا بپرهیزید؛ ورزش کردن بسیار ضروری است اما نه در شرایطی که سموم را در هوای آزاد نفس میکشیم و به ریه‌ها فرو می‌دهیم.
• ماسک بزنید؛ وقتی قرار است از خانه بیرون بروید و نمی‌توانید از بودن در فضای باز بپرهیزید از ماسک‌های فیلتردار N95/99 استفاده کنید.
• از گیاهانی که هوای خانه را تصفیه می‌کنند استفاده کنید: اگر در شهرهای صنعتی زندگی می‌کنید، استفاده از گیاهانی که هوای خانه را تصفیه می‌کنند ضروری است. سراغ انواع گیاهان عنکبوتی بروید که قابلیت تصفیه هوا را دارند. این گیاهان می‌توانند در کمترین زمان ممکن آلودگی داخل فضای بسته را به حداقل برسانند.
• فعالیت بچه‌ها در فضای بیرون از خانه را جدا محدود کنید. فراموش نکنید که کودکان به شدت آسیب‌پذیر هستند.
• از دستگاه‌های تصفیه هوا بخصوص در اتاق بچه‌ها، سالمندان و زنان باردار استفاده کنید. آنها بیش از بقیه در معرض آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا قرار دارند.
• هر روز بخور بگیرید: با بخور گرفتن به مجاری تنفسی خود آرامش می دهید و استرس ناشی از آلودگی را از این مجراها دور می‌کنید. به طور معمول اجازه بدهید این بخور در فضای خانه جریان داشته باشد.
• مرکبات مصرف کنید. تا می‌توانید از مواد غذایی که منابع غنی از ویتامین C، منیزیم و امگا3 هستند مصرف کنید تا سیستم ایمنی بدن خود را در برابر بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا تقویت کرده باشید.
• دمنوش‌های گیاهی بنوشید؛ بخصوص دم‌کرده زنجبیل یا در قالب چای یک الی دو بار در روز می‌تواند تاثیرات ناخوشایند ناشی از آلودگی هوا را به حداقل برساند.
تلاش های چندگانه در سطوح شخصی، صنعتی و دولتی در سراسر جهان برای جلوگیری از شدت آلودگی هوا افزایش یافته است و یک اقدام مستقیم در افزایش گرمایش جهانی است. با اینکه ما امروزه شاهد یک سری نوآوری ها و آزمایش هایی هستیم که با گزینه های متناوب و غیر متعارف برای کاهش آلاینده ها همراه است اما همچنان عوامل اصلی آلودگی هوا دردسر ساز هستند و باید توجه بیشتری به آن ها شود.
